Kujawy. Mała wioska nad brzegiem Zalewu Włocławskiego. Ponad czterdzieści lat temu w jego miejscu tętniło życie. Do czasu, aż władze postanowiły wybudować zbiornik retencyjny, domy zburzyć, a ludzi przesiedlić w inne rejony.
Rząd małych baraków wygląda bardzo ubogo. Gdzieś pod nogami plącze mi się podwórkowy pies, typowy Burek. Czarna, spłowiała sierść, krótki, obcięty ogon. Przy jednym z domków staruszka wiesza pranie. Białe jak jej włosy prześcieradła powiewają na wietrze. To nie tutaj. Idę dalej. Na ganku siedzi mężczyzna, w pobliżu krząta się starsza kobieta. Pewnie córka. Pytam, czy możemy chwilę porozmawiać i dopiero wtedy zauważam, że mężczyzna jest na wózku inwalidzkim. W klapach granatowej marynarki połyskują złote kotwice. Na głowie kaszkiet. Kolorowy, zwiewny szalik zaplątany na szyi, w towarzystwie szarości otoczenia wygląda dość abstrakcyjnie. „Dzień dobry”. Starszy pan patrzy gdzieś w dal, na sobie tylko znane obrazy i zdaje się mnie nie zauważać.
– Tata przez czterdzieści lat pływał po Wiśle, do teraz każe się tak ubierać. – kobieta ruchem głowy wskazuje na ojca. – Przez prawie dwa lata był w obozie w Dachau.
W pobliżu zaczyna ujadać pies. Pytam o przeszłość.
– Czy pamiętam…? Mój Boże kochany… – mężczyzna popada w zadumę. – Wszystko musiałem zwyciężać… I tak na świecie jest… Nie zimno pani? Ojej…
– – –
Nie udało nam się porozmawiać. Dowiedzieć się jak wyglądała codzienność kiedyś, dlaczego nasze czasy są lepsze i co robiły dzieci, które nie chodziły do szkoły. Posłuchać o Niemcach, wojnie i Dachau. O życiu i śmierci.
I tego najbardziej mi szkoda: historii, które odejdą razem z nim.
– – –
Zatopione Wsie. W 1963 r. rozpoczęła się budowa zapory wodnej na Wiśle we Włocławku. W tym czasie systematycznie przesiedlano kolejne wsie, które miały znaleźć się pod wodą. Miała to być pierwsza z kolejnych tego typu inwestycji. Działanie zapory zaplanowano na 10-15 lat. Kolejne zapory nie powstały, a fatalny stan konstrukcji wywołał rzesze dyskusji: mieszkańców, historyków i ekologów. Równolegle tereny wokół włocławskiej tamy są terenem przez dziesięciolecia zamieszkiwanym przez osadników olęderskich, których kluczową działalnością było oswajanie żywiołu wody, budowanie grobli i zbiorników retencyjnych. Część zamieszkiwanych przez nich wsi została zatopiona wraz z uruchomieniem zapory wodnej. W ramach projektu m.in. zbieramy historie i opowieści związane z budową tamy we Włocławku oraz życiem nad brzegiem Wisły.
